Strona główna serwisu Gminy Nowogródek Pomorski

Jak wygląda procedura zobowiązania osoby nadużywającej alkohol do leczenia odwykowego?

Przepisy regulujące procedurę leczenia osób uzależnionych od alkoholu reguluje ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. 2019 r., poz. 2277).

Zgodnie z obowiązującymi przepisami, na leczenie można skierować osoby, które w związku ze swoją chorobą alkoholową:

• powodują rozkład życia rodzinnego,
• powodują demoralizację nieletnich,
• systematycznie zakłócają spokój lub porządek publiczny,
• uchylają się od pracy. 

Zgłoszenie

Aby zgłosić kogoś na leczenie odwykowe należy wypełnić wniosek (wzór wniosku dołączono do „procedury”) i złożyć go w Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych właściwej według zamieszkania lub pobytu osoby, której dotyczy postępowanie. Wniosek może złożyć dowolna osoba, której nie jest obojętny los pijącego lub instytucja np. ośrodek pomocy społecznej, policja, prokuratura, szkoła, zakład pracy itd.

Oczywiście, również sama osoba uzależniona z własnej inicjatywy może przyjść do GKRPA po pomoc i poradę w sprawie podjęcia leczenia.

Gdy wniosek składa:

• Członek rodziny – musi pokonać wiele oporów wewnętrznych. Wstyd, lęk przed nieznanym oraz częste przekonanie, że „na swojego się nie donosi” utrudnia podjecie decyzji. Osoby takie wymagają wsparcia i wiedzy o procedurze zobowiązania do leczenia odwykowego: dzięki temu mogą zyskać świadomość, że nie oskarżają tylko niosą pomoc bliskim. Muszą wiedzieć, że postanowienie o zobowiązaniu do leczenia odwykowego nałożone przez sąd zapada w trybie nieprocesowym i nie ma charakteru wyroku sądowego.
• Policja – zdarza się, że członkowie rodziny chcąc uniknąć konfliktów ze swoim alkoholikiem zgłaszają problem do dzielnicowego i wtedy wnioskodawcą staje się policja. W takim wniosku znajduje się pisemne uzasadnienie i podane są dane świadków.
• Prokuratura – w ostatnim czasie liczba takich wniosków wzrosła w związku z prowadzeniem postępowań w sprawach o przestępstwa. Prokurator podaje w nim, o co wnosi i uzasadnia swój wniosek.
• Inni wnioskodawcy – często pomoc społeczna zgłasza wniosek w sytuacji, gdy z wywiadu środowiskowego wynika, że występuje nadużywanie alkoholu. Sporadycznie wnioskodawcą bywa szkoła.

Gromadzenie informacji i wywiad

Gminna Komisja zbiera informacje na temat zgłoszonej osoby: z policji, pomocy społecznej etc. Na spotkanie z Komisją zaprasza się osobę zgłoszoną, w uzasadnionych przypadkach wnioskodawców lub świadków.

Wariant 1 – wezwani zgłaszają się. Komisja informuje o tym, że wpłynął wniosek, i o celu spotkania. Członkowie Komisji zadają pytania w oparciu o zebrany wywiad po to, aby stworzyć konkretny obraz sytuacji. Po zebraniu informacji zgłoszona osoba kierowana jest na badanie przez biegłych sądowych (otrzymuje skierowanie, ustala się dzień i godzinę badania) lub zostanie ono przesłane pocztą. W przypadku odmowy przyjęcia skierowania Komisja kieruje sprawę do rozpatrzenia przez Sąd. Jeśli z wywiadu wynika, że zgłoszony na leczenie już wielokrotnie leczył się i deklaruje chęć uczestniczenia w terapii lub już ja zaczął, Komisja ustala, w której placówce to leczenie będzie odbywał i wręcza podpisane wcześniej zawiadomienie w trzech egzemplarzach: jeden otrzymuje przyszły pacjent, drugi pozostaje w aktach sprawy, trzeci trafia do wybranej przez klienta placówki odwykowej. Taki układ przyjmuje formę kontraktu, w którym jedna strona zobowiązuje się poprzez udział w terapii trwale powstrzymać się od picia, a druga, czyli Komisja, zawiesza sprawę na czas leczenia. Złamanie warunków umowy przez leczącego się, tj. przerwanie leczenia lub łamanie abstynencji, powoduje skierowanie sprawy do Sądu.

Wariant 2 – nikt się nie zgłasza. Wówczas wezwania wysyła się ponownie. Jeśli osoba zgłoszona na leczenie nie stawi się dwukrotnie, za trzecim razem wysyła się skierowanie na badanie przez biegłych.

Wariant 3 – zgłasza się tylko wnioskodawca. Zbierany jest wywiad i wysyła się ponownie wezwanie do osoby zgłoszonej na leczenie.

Wariant 4 – osoba zgłoszona nie stawia się na żadne wezwania, ani przed Komisją, ani na badanie przez biegłych. Wówczas sprawę kieruje się do Sądu z wnioskiem zobowiązanie do leczenia odwykowego.

Badania psychiatryczno-psychologiczne w przedmiocie uzależnienia od alkoholu

Przeprowadza je dwuosobowy zespół biegłych, złożony z lekarza psychiatry i psychologa. Jeżeli osoba skierowana na badania nie zgłasza się, odmawia poddania się badaniu, biegły przedstawia te okoliczności w sporządzonej notatce. Opinie przekazywane są do Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych.

Odczytanie opinii biegłych i propozycja podjęcia terapii.

Komisja zaprasza zainteresowane strony na odczytanie opinii biegłych. Kiedy biegli orzekający nie stwierdzili uzależnienia, Komisja sprawę umarza. Jeśli natomiast biegli rozpoznali uzależnienie alkoholowe (Zespół Zależności Alkoholowej), Komisja odczytuje zapisaną w opinii diagnozę i przedstawia propozycję leczenia zgodnie z zaleceniami biegłych (tj. leczenie ambulatoryjne lub stacjonarne).

Monitorowanie udziału w terapii

Przebieg leczenia dobrowolnego jest monitorowany przez Komisję. Pacjent zobowiązując się do podjęcia dobrowolnego leczenia odwykowego podpisuje stosowne zobowiązanie, jednocześnie wyrażając zgodę na informowanie przez placówkę lecznictwa odwykowego Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych o jego udziale w terapii. Placówki odwykowe przesyłają informacje o przerwanym leczeniu i o osobach, które na nie w ogóle się nie zgłosiły. W takich sytuacjach Komisja przesyła sprawę do sądu. Jeżeli leczenie realizowane jest skutecznie, tj. pacjent kończy terapię i utrzymuje abstynencję, Komisja po dwóch latach umarza sprawę.

Skierowanie sprawy do Sądu Rejonowego Wydział III Rodzinny i Nieletnich

Do Wydziału III Sądu Rejonowego w Myśliborzu złożyć wniosek mogą dwie instytucje:

-           Gminna  Komisja  Rozwiązywania  Problemów  Alkoholowych  w  Nowogródku Pomorskim;

-           Prokuratura Rejonowa w Myśliborzu.

Złożenie wniosku o przymusowe leczenie bezpośrednio do Sądu – a nie za pośrednictwem Komisji lub Prokuratury – spowoduje, że Sąd odrzuci taki wniosek, jako pochodzący od osoby nieuprawnionej.

Procedura sądowego zobowiązania do leczenia odwykowego jest uruchamiana w następujących przypadkach:

-           mimo opinii biegłych potwierdzającej uzależnienie osoba odmawia przed Komisją podjęcia leczenia;

-           wtedy gdy osoba, która zgodziła się na badanie przez biegłych, nie zgłosi się na nie, Komisja również kieruje sprawę do Sądu

-           do Sądu sprawa kierowana jest wtedy, gdy osoba w ogóle nie zgłosi się do gminnej komisji na rozmowę motywacyjną;

-           w przypadku, gdy osoba zgłosi się na wezwanie Komisji i oświadczy od razu, że nie zgadza się na badanie przez biegłych i nie zamierza się leczyć dobrowolnie, sprawa również jest kierowana do Sądu.

Orzeczenie obowiązku poddania się leczeniu odwykowemu.

Sąd rozpatruje wniosek i wydaje nakaz leczenia, który jest ważny dwa lata. Postanowienie sądu w formie pisemnej otrzymuje osoba uzależniona i placówka odwykowa, w której ma się on leczyć. Często Sąd za pierwszym razem kieruje na leczenie w warunkach ambulatoryjnych – do przychodni. Jeżeli leczenie nie odbywa się w sposób właściwy, placówka odwykowa przesyła do Sądu wniosek o zmianę trybu leczenia na stacjonarny.

Komisja alkoholowa nie ma wpływu na czas rozpatrzenia sprawy przez Sąd. Ten etap postępowania odbywa się już bez udziału członków Komisji (z pewnymi wyjątkami, gdy Sąd zadecyduje o obowiązku uczestniczenia przedstawiciela Komisji podczas rozpraw). Należy podkreślić, że Sąd ma pełną swobodę w ocenie dowodów w sprawie, choć zazwyczaj najważniejszym dowodem, który ma wpływ na jej wynik, jest opinia biegłych. Sąd może na podstawie zebranych dowodów (opinii biegłych, zeznań uczestnika, świadków, wywiadu Policji) wydać następujące orzeczenie:

• oddalić wniosek, gdy osoba nie jest uzależniona,
• orzec obowiązek leczenia odwykowego w niestacjonarnym zakładzie lecznictwa odwykowego, czyli poradni lub w stacjonarnym zakładzie leczenia uzależnień, czyli w szpitalu).

Postępowanie przed sądem jest dla osoby uzależnionej bezpłatne, koszty sądowe ponosi gmina Nowogródek Pomorski. Sąd orzeka o obowiązku leczenia odwykowego w formie postanowienia. Sądowy obowiązek poddania się leczeniu odwykowe mu trwa tak długo, jak tego wymaga cel leczenia, nie dłużej jednak niż dwa lata od uprawomocnienia się postanowienia sądu. Na czas trwania obowiązku leczenia sąd może ustanowić nadzór kuratora.

WNIOSEK - WZÓR (pobierz)